Faydalı ve Zararlı Yağlar Nelerdir?

- 20:00
İnsan vücudu için protein ve karbonhidrat gibi önemli enerji kaynaklarından biri de yağlardır. Vücudumuz beslenme yoluyla aldığı bu yağları depolar ve enerji ihtiyacı olduğu zaman kullanır. Vücudun yağ depolayabilme kapasitesi sınırsızdır.1 gram yağda 9 kalori bulunmaktadır. Yağ belli oranda boy kilo cinsiyet e bakılarak vücutta bulunması gerekir. Ancak yağın fazla depolanması obezite den başlayıp kalp rahatsızlıklarına ve hatta kansere kadar yol açabilir.
Yağlar, önemli organların etrafını sararak onları sarsıntı gibi durumlara karşı korurlar. Proteinlerle birleşip lipoproteinleri oluşturarak hücrenin yapı maddelerini meydana getirir.deri yapısının devamlılığı için gerekli olan temel yağ asitlerini sağlar. İnsanların her gün bir miktar yağ tüketmesi gerekir. Çünkü; Yağlar da karbonhidratlar gibi vücudun ısı enerji kaynağıdır. Normal doku çalışması için önemlidir.

Yağlar enerji olarak depo edilebilir. Damar, sinir ve organların korunmasında yardımcıdır. Besinler ile alınan yağlar, yağda eriyen vitaminlerin (A,D,E,K) emilmelerini ve taşınmalarını sağlarlar. Retina ve beyin gelişimi için gereklidir. Isı değişimlerine karşı yalıtım görevi yapar. Midenin boşalma zamanını geciktirerek, tokluk hissi verir.

Peki hangi yağlar sağlığa zararlı? Hangi yağlar yararlı? Hangi yağları tüketmeliyiz? konusunda ne düşünülüyor? Bu noktada daha önceden tüm katı yağların zararlı olduğu belirtilirdi. Sonradan ise doymuş yağların yararlı ve doymamış yağların zararlı olduğu belirtilmeye başlandı.

Doymuş Yağlar

Oda sıcaklığında katı halde bulunan yağlardır. Daha çok hayvansal ürünlerde ve bu ürünlerden yapılan yiyeceklerde bulunur. Doymuş yağ karbon atomlarından oluşur ve bu karbon atomları arasındaki bağların tamamı doymuştur. Tereyağı, margarin, hindistan cevizi, palmiye yağı, kakao yağı, kümes hayvanlarının derisi, yumurta sarısı gibi yiyeceklerde bulunur. Marketlerde satılan özel işlem görmüş yiyecekler, örneğin bisküviler ve kekler raf ömürlerini uzatmak için çoğunlukla doymuş yağla yapılırlar. Bu tür ürünler kesinlikle tercih edilmemelidir. Çünkü kötü huylu adı verilen kolesterol tipinin yükselmesine sebebiyet vermektedir. Aşırı miktarda tüketildiğinde kalp hastalığı riskini arttırır ve damar tıkanıklığına sebebiyet verir.

Doymamış Yağlar

Yağ asitleri gliserol ile birleşerek sıvı yağları oluşturur. Doymamış yağlarda hidrojen daha azdır. Normal durumda daha çok reaksiyon gösterip çabuk acılaşır. Oda sıcaklığında sıvı halde bulunurlar. Doymamış yağ asitleri içeren bitkisel yağlar vücut için gerekli enerji ve vitamin alımını sağlamaktadır. Zeytinyağı, ayçiçek yağı, mısır özü yağı ve balık yağı doymamış yağ kategorisindedirler. Yeterli miktarda alınan doymamış yağlar vücut için faydalıdır. Hücre onarımını, yenilenmesini, büyümeyi, hormon düzenini olumlu yönde etkiler. Doymamış yağlar sindirim sistemini düzenlemeye yardımcı olur. Yemeklerde doymuş yağlar yerine doymamış yağlar kullanılmalıdır.

Trans Yağlar

Bitkisel yağlar hidrojenasyon denen bir işlemden geçirildikten sonra yapısına hidrojen eklenerek katılaştırılır ve margarine dönüştürülür. Margarin yapmak için sıvı yağ basınç altında ısıtılıp kaynatılır. Bu işlemden geçen yağın yapısı bozulur. İşte bu tip yağlara trans yağ adı verilir. Trans yağlar hayvansal yağlar veya doymuş yağlardan çok daha fazla sağlığımıza zararlıdır. Bu işlem gıdaların raf ömrünü uzatmak için yapılır. Kraker, cips, patates kızarması, hazır kurabiye ve kekler, bisküvi, çikolata ve poğaçalar da trans yağ bulunabilir. Bu listeye onlarca hazır gıda eklenebilir. trans yağın bilinen en önemli zararlarından biri; kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolesterolünü artırması ve iyi kolesterol olan HDL kolesterolünü azaltmasıdır. Bu yüzden trans yağ ile yapılan ürünleri kullanmamaya özen göstermeliyiz.
→ Bir önceki Protein Nedir? başlıklı yazımızda 'protein nedir, faydaları nelerdir, hangi yiyeceklerde bulunur' hakkında bilgiler verildi.