Hamilelik bir kadın için her anı değerli ve özel olan önemli olan bir süreçtir. Anne adayının vücudu da bu özel dönemde her dönemden daha fazla mineral vitamin besin ve suya ihtiyaç duyar.
Anne adayının bu önemli dönemi sağlıklı bir şekilde geçirmesi ve bebeğin de sağlıklı bir şekilde gelişmesi için ihtiyaç duyulan, alınması gereken vitamin, mineral ve besinlerin neler olduğu, bu takviyelerin nasıl alınacağı ve hangi miktarlarda olması gerektiğini bu yazımızda, Kıbrıs tüp bebek merkezi doktoru olan Op.Dr. Erman SEVER bizimle paylaşmıştır.
Hamilelik döneminde vücudun enerji ihtiyacı her zamankinden fazla olur. Hamilelikte artan enerji ihtiyacını karşılamak için vücut vitamin ve mineral desteğine ihtiyaç duymaktadır. Normal yollardan veya tüp bebek tedavisi sonrası oluşan hamileliklerde besinlerden vitamin ve mineral ihtiyacını karşılamak sağlıklı bir hamilelik dönemi geçirmek ve bebeğin de sağlıklı bir şekilde gelişmesini sağlamak açısından oldukça önemlidir. Anne karnındaki bebeğin kilo alması, sağlıklı bir şekilde gelişimini tamamlaması hamileliğin son dönemindeki annenin beslenme kalitesiyle ilgili olduğu bilinmektedir. Bu yüzden anne adayının bu dönemde beslenmesine dikkat etmesi oldukça önemlidir. Hamilelik döneminde anne adayının yetersiz beslenmesi sonucu çeşitli doğum problemlerine ve bebeğin farklı sağlık problemleri yaşamasına neden olabilir. Bunun yanında hamilelik döneminde sağlığa zararlı şeylerin tüketilmesi (alkol, sigara vs.) hamilelik öncesi olması gerekenden daha düşük kiloya sahip olmak veya fazla kilolu (obezite) olmak gebelik döneminde anne adayının vitamin ve mineral eksikliği yaşamasına neden olabilmektedir. Hamilelik döneminde ihtiyaç duyulan vitamin ve mineralleri uygun miktarda alarak yaşanacak doğum anomalilerinin önüne geçilebilir. Aynı zamanda erken doğum riski, düşük ihtimali, gebelik zehirlenmesi, demir eksikliğine bağlı yaşanan anemi gibi olumsuz durumların da büyük ölçüde önüne geçilmiş olur.
Hamilelik döneminde ihtiyaç duyulan vitamin ve mineraller karşılanamadığında;
- Folik asit eksikliği konjenital ve hematolojik bozukluklara neden olabilir.
- Demir eksikliği anemik hastalıklara ve immünite bozukluğuna yol açabilir.
- İyot eksikliği ise kretenizm ve mental retardasyona neden olabilir.
- A vitamini eksikliği gece körlüğü ve mental retardasyon gibi sorunlara yol açabilir.
- Kalsiyum ve magnezyum eksikliği olması halinde de gebelik zehirlenmesi ve fetüs gelişim geriliği gibi sorunlar yaşanabilir.
Tüp bebek tedavisi sonucu ya da doğal yollardan oluşan gebelik sonrası anne adayının ihtiyaç duyabileceği vitamin ve mineralleri ve alınma miktarını ortalama bir şekilde aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
Folik asit: 400 - 600 mikrogram (mcg)
Kalsiyum: 200 ila 300 miligram (mg)
Çinko: 15 mg
Demir: 30 – 60 mg
İyot: 150 mikrogram
D vitamini: 400 IU
E vitamini: 10 mg
C vitamini: 70 mg
B12 vitamini: 6 mcg
Hamilelikte Demir Kullanımı: Gebelik döneminin 2. ve 3. trimester dönemi anne adayının demir ihtiyacının zirve yaptığı dönemdir. Anne karnındaki bebeğin ve anne adayının artan hemoglobin ihtiyacı nedeniyle gebelikte demir takviyesi önemli hale gelmektedir. Yapılacak testlerle demir takviyesini ne ölçüde yapacağınız belirlenir. Test sonucuna göre ne kadar demir eksikliğine göre alınacak demir desteği doktorunuz tarafından belirlenir. Gebelikte yaşanan demir eksikliği nedeniyle anemi kaynaklı problemlere ve immunite bozukluğuna rastlama olasılığı artar. Gebelik döneminde demirden zengin besinler tüketmek beslenme programında demir yönünden gıdalara yer vermek bu anlamda oldukça önemlidir. Pekmez, ıspanak, maydanoz, kırmızı et, karaciğer, barbunya, dereotu, pazı, pişmiş kinoa, demir açısından zengin besinler olduğu için bu besinlerin tüketilmesi tavsiye edilir. Bu besinleri tüketirken yanında C vitamini takviyesi yapmaya özen gösterilmesi demirin emilimi açısından faydalı olacaktır. Çünkü C vitamininin demir emilimini arttırdığı ve etkinliğini hızlandırdığı bilinmektedir. Bu yüzden demir takviyesi alırken C vitaminiyle birlikte desteklenmesi tavsiye edilen bir durumdur.
Hamilelikte Folik Asit Kullanımı: Gebelik döneminde folik asit kullanımının faydalı olduğu çeşitli araştırmalar sonucu ortaya konmuştur. Döllenmenin olduğu hamileliğin 3. haftasından sonra folik asit kullanımı birçok doktor tarafından tavsiye edilir. Hamileliğin 3. haftasından itibaren kullanılmaya başlanan folik asitin ilk üç ay kullanılması önerilmektedir. Gebelikte folik asit eksikliği bebeğin gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir düşük ya da erken doğum riskine yol açabilir. Yumurta, pancar, yeşil yapraklı sebzeler, fındık, ceviz, badem, keten tohumu, rüşeym ve siyez buğdayı, pişmiş mercimek gibi besinler folik asit yönünden zengin besinlerdir. Beslenme listesine folik asit yönünden zengin besinleri ekleyerek folik asit ihtiyacı giderilebileceği gibi doktorunuza danışarak onun tavsiye edeceği folik asit hapları kullanılabilir.
Hamilelikte C Vitamini Kullanımı: Gebelikte alınması gereken bir vitamin olan C vitamini güçlü bir antioksidan olma özelliği ile bilinmektedir. Gebelikte % 50 oranında azalma gösterdiği bilinen C vitamini kalojen ve bağ doku yapımında aktif rol oynar. Diş ve kemik yapısının güçlü olması için düzenli olarak C vitamini alınması tavsiye edilir. Bunun yanında demir emilimi ve demirin etkinliğini hızlandırdığı için demir içeren gıdalarla birlikte alınması da bu anlamda etkili olacaktır. Limon, portakal, ananas, yeşil biber, şalgam, kivi gibi C vitamini yönünden zengin gıdaları beslenme programına dahil ederek düzenli olarak tüketilmesine özen gösterilmelidir.
Hamilelikte D Vitamini Kullanımı: Kemik gelişimi, güçlü bir bağışıklık sistemi ve büyüme için çok gerekli olan D vitamini özellikle hamilelik döneminde ihtiyaç duyulan bir diğer vitamindir. En kıymetli D vitamini kaynağı güneş olarak bilinmektedir. Güneşli günlerde bolca güneşlenmek D vitamini açısından çok önemlidir. Ancak güneş ışınlarının dik geldiği saatlerde güneşlenmemeye özen gösterilmelidir. D vitamini eksikliği kan testi ile tespit edilmektedir. d vitamini eksikliği tespit edildiğinde doğal yollardan bu eksiklik giderilmeye çalışılabileceği gibi doktorunuzun tavsiyesi ile D vitamini takviyesi alabilirsiniz.
Hamilelikte E Vitamini Kullanımı: Hamilelikte karşılanmayan E vitamini ihtiyacı gebelik zehirlenmesine ve düşük kiloda doğumlara neden olabilir. Bu yüzden gerekli durumlarda doktor tavsiyesi ile E vitamini takviyesi kullanmak tavsiye edilir.
Hamilelikte Kalsiyum Kullanımı: Hamilelikte yaşanan kalsiyum eksikliği karşılanmadığı durumlarda diş problemlerine, çeşitli kas ve eklem ağrılarına sebep olabilmektedir. Gebelikte anne adayının kalsiyum ihtiyacı yaklaşık % 30 oranında artmaktadır. Düzenli ve sağlıklı beslenmeye dikkat edilerek bu ihtiyaç doğal yollardan karşılanabilmektedir. Gebelikte anne adayının ihtiyacı olan kalsiyum süt, peynir, ayran ve yoğurt gibi süt ürünlerinden, badem, pekmez, yeşil yapraklı kalsiyum yönüyle zengin gıdalar tüketilerek karşılanabilmektedir. Beslenme programında bu besinlere yer vermek kalsiyum eksikliği yaşanmaması için tavsiye edilmektedir.
Hamilelikte B12 Vitamini Eksikliği: B12 vitamini eksikliği protein kaynaklı beslenmeyen anne adaylarında sıkça görülen bir problemdir. Yapılacak kan testi ile tespit edilen B12 vitamini eksikliği doğal ve dengeli bir beslenme programıyla gıdalardan alınarak büyük oranda giderilebilir. İhtiyacın besinlerden karşılanamayacağı durumlarda doktor tavsiyesi ile takviye olarak hap şeklinde kullanılması gerekebilir.
Hamilelikte İyot Takviyesi: Vücudumuz için oldukça önemli bir mineral olan iyot hamilelikte mutlaka alınmalıdır. İyot eksikliği sonucu çeşitli mental bozukluklara, erken doğum gibi olumsuz durumlara neden olabilmektedir. Doktor kontrolünde ve tavsiyesiyle anne adayın iyot ihtiyacının karşılanması gebelikte oldukça önemli bir konudur.